Opiekuję się bliską mi osobą. Czy to oznacza, że jestem opiekunem?

Życie z SM na co dzień Artykuły

Opiekuję się bliską mi osobą. Czy to oznacza, że jestem opiekunem? Wśród rodziny, przyjaciół i najbliższych są osoby, dla których zrobilibyśmy wszystko. „Tato, przebiłam oponę, czy możesz mi pomóc?” dzwoni córka, a ojciec bez wahania pakuje narzędzia i wyrusza na pomoc. „Czy mógłbyś zrobić mi po drodze zakupy, bo nie czuję się dziś najlepiej?” prosi matka, a jej dorosły syn w niespełna godzinę przywozi wszystko, czego potrzeba plus kilka rzeczy od serca. Tak właśnie opiekujemy się bliskimi. I troszczymy się o nich. Jednak w przypadku najbliższych, którzy zmagają się z chorobami przewlekłymi, zaczyna się zacierać granica między „Opiekuję się tobą” a „Jestem twoim opiekunem”. Kim zatem w XXI wieku jest „opiekun”?

Jednym z pierwszych nasuwających się skojarzeń jest kontekst zawodowy. Opiekun lub opiekunka oznacza wtedy osobę, która zawodowo i odpłatnie dba o zabezpieczenie potrzeb każdego, kto wymaga pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Bierze na siebie wówczas wszystkie obowiązki, niezależnie od ich intensywności, oraz posiada do tego niezbędną wiedzę i kwalifikacje.1 Pojęcie to wykracza jednak poza kontekst zawodowy. Opiekunem może być również osoba dorosła sprawująca opiekę nad innym dorosłym, rodzic opiekujący się przewlekle chorym dzieckiem i vice versa. Opieka może oznaczać pomoc w codziennym funkcjonowaniuwsparcie emocjonalne, a nawet finansowe. Opieką zajmują się często osoby, które robią to nieodpłatnie i bez specjalistycznego przeszkolenia.2 Mimo że co najmniej 57% opiekunów uczestniczy w czynnościach medycznych, zaledwie 14% ma stosowne przeszkolenie.3 

Jak zatem zdefiniować typowego opiekuna?

Jest to osoba, która troszczy się o innego człowieka, nieodpłatnie sprawując nad nim opiekę. Czasem opieki wymaga ktoś starszy, schorowany lub niepełnosprawny – członek rodziny, przyjaciel lub partner.  Aby wspierać ich w potrzebie, opiekunowie każdego tygodnia poświęcają co najmniej kilka godzin swojego czasu.4

Mężowie, żony, matki, ojcowie, dziadkowie, dzieci, przyjaciele – każdy może kiedyś stanąć wobec konieczności zapewnienia opieki swoim najbliższym. Na pewnym etapie swojego życia trzy piąte z nas będzie pełnić rolę opiekuna.4 W takich przypadkach bywa, że nawet nie postrzegamy siebie jako opiekunów. W zależności od stanu zdrowia zapotrzebowanie chorego na opiekę może zmieniać się wraz z upływem czasu. Okazjonalna pomoc z czasem zmienia się w systematyczne asystowanie w większości codziennych czynności, a sprawowanie opieki staje się naszą drugą naturą. Oznacza to, że wiele zajmujących się swoimi bliskimi osób nie uważa się wcale za  opiekunów ani nie jest za takich uznawana przez podopiecznych.2

Zaakceptowanie siebie w roli opiekuna  nie jest wcale tak proste, jak mogłoby się wydawać, zwłaszcza, że istotne znaczenie ma w tej kwestii kultura. W niektórych krajach azjatyckich zapewnienie opieki starszym krewnym jest wpisane w normy społeczne. Wielopokoleniowe rodziny żyją pod jednym dachem, a oferowania wsparcia i opieki osobom starszym wymaga się na co dzień nawet od najmłodszych. W Chinach opieka nad bliskimi w podeszłym wieku jest nawet usankcjonowana prawnie!5

W tym miejscu można by zapytać: „Ale dlaczego to takie ważne? Przecież skoro o kogoś się troszczę, jakie znaczenie ma to, za kogo się uważam?” Jednak przyjmując taką perspektywę, opiekunowie łatwo zapominają, że im również potrzebne jest wsparcie – finansowe, edukacyjne, emocjonalne, czy choćby w postaci praktycznych porad. Okazuje się, że 75% opiekunów czuje się niedostatecznie przygotowanych do funkcji, jaką przychodzi im pełnić.6 Dlatego warto, żeby opiekunowie zaczęli dostrzegać doniosłość roli, jaką odgrywają w życiu osób, które otaczają opieką.

Zadbaj o siebie

Bez względu na okoliczności pamiętaj, że jest ktoś jeszcze, kto zasługuje na twoją uwagę i troskę. Tą osobą jesteś ty

8 na 10 opiekunów przyznaje, że z powodu sprawowania opieki nad bliskimi zdarzało się im odczuwać samotność i izolację.7 Dlatego pamiętaj, że jeśli chcesz zapewnić swoim bliskim możliwie najlepszą opiekę, najpierw musisz zadbać o siebie – cokolwiek miałoby to oznaczać. Czasem wystarczy znaleźć czas, żeby wybrać się z przyjaciółmi na kolację lub przeczytać ulubioną książkę.

Materiały pomocnicze

Jeśli odnosisz wrażenie, że zakres opieki, jaką sprawujesz ty lub twoi bliscy, wykracza poza to, czego można oczekiwać po waszej relacji, skorzystaj z dostępnych na naszej stronie internetowej przydatnych porad dotyczących radzenia sobie w codziennym życiu z SM.

Referencje

1.    Employing a professional carer or personal assistant. Available at: https://www.nidirect. gov.uk/articles/employing-a-professional-carer-or-personal-assistant. Last accessed: December 2017. 
2.    Who is a carer? Available at:. Last accessed: December 2017. 
3.    Caregiving in the US. Available at: Last accessed: December 2017.
4.    Facts about carers. Available at: Last accessed: December 2017. 
5.    How do different cultures take care of seniors? Available at: https://www.aplaceformom.com/blog/10-10-16-how-differentcultures-take-care-of-seniors/. Last accessed: December 2017. 
6.    Prepared to care? Available at: Last accessed: December 2017. 
7.    Alone and caring. Available at:

MAT-PL-2002139-2.0-11/2022